Duivenmoord!

Op 7 augustus 1942 valt er een brief op de deurmat van een huis aan de Oegstgeesterweg. Geen persoonlijke aanhef, geen vriendelijke woorden. Alleen strak getypte regels, afkomstig van de Gemeente-Politie Oegstgeest. Het onderwerp is even zakelijk als onheilspellend: Slachten van duiven. 

De brief verwijst naar Verordening nr. 86 van de Rijkscommissaris voor de bezette Nederlandse gebieden. Een van de vele maatregelen die tijdens de Duitse bezetting het dagelijks leven steeds verder in een wurggreep namen. Het houden van duiven is verboden. Niet omdat ze ziek zijn, niet omdat ze schade veroorzaken, maar vooral omdat ze berichten kunnen dragen. In oorlogstijd is informatie macht, en macht hoort niet bij burgers.

De ontvanger krijgt een duidelijke opdracht: vóór 14 augustus 1942 moeten alle duiven in zijn bezit worden geslacht. Uitzonderingen zijn er nauwelijks; alleen lachduiven mogen blijven leven. Als bewijs van gehoorzaamheid moeten de ringen van de geslachte duiven, nog aan de poten, worden ingeleverd bij de burgemeester.

Men kan zich voorstellen wat dit betekende. Voor veel mensen waren duiven geen bezit, maar gezelschap. Ze werden verzorgd, gekend, soms generaties lang gefokt. Op zolders en in hokken zaten geen spionnen, maar hobby's, herinneringen en een klein stukje normaliteit in een wereld die steeds minder normaal werd.

De toon van de brief is koel, administratief, bijna achteloos. Er wordt niet gesproken over emoties, over verlies, over gewetensnood. Alleen over termijnen en verplichtingen. De handtekening van de burgemeester onderaan maakt duidelijk: dit is geen verzoek, maar een bevel.

Wat deze brief zo aangrijpend maakt, is juist zijn alledaagsheid. Dit is geen dramatische aankondiging van deportaties of bombardementen, maar een klein document dat laat zien hoe diep de bezetting ingreep in het privéleven. Zelfs de lucht boven het huis, waar duiven ooit vrij rondvlogen, werd gecontroleerd.

"Duivenmoord" is daarom meer dan het doden van vogels. Het is een symbool van een tijd waarin vrijheid werd afgenomen in stapjes, via formulieren, stempels en verordeningen. Waarin gehoorzaamheid werd afgedwongen tot in de kleinste details van het bestaan.

Deze brief herinnert ons eraan dat oorlog niet alleen wordt gevoerd aan het front, maar ook aan de keukentafel, op zolders, in hokken achter huizen. En soms… in stilte, met een mes in de hand en een brief op tafel....