Het Duitse pistool
Mijn oma vertelde mij dat ze na de capitulatie van Nederland (en daarmee de slag om Vlakenburg Zh) al snel Duitse Luftwaffe soldaten ingekwartierd kregen. Dit was voor mij als kind onbegrijpelijk. Samen moeten wonen met de vijand onder 1 dak? Mijn oma vertelde mij echter dat ze geen keus hadden, het werd ze nu eenmaal opgelegd.
De boerderij, die aan de rand van het vliegveld lag, was voor de Duitsers een strategisch ideale locatie. Ik herinner me nog goed dat mijn oma meerdere keren doodsangsten heeft moeten doorstaan. Niet zozeer door de aanwezigheid van de vijand onder hun dak, maar vooral door het feit dat haar broer in de woning een Duits pistool had verstopt – en dat midden onder de neus van de bezetter.
Dit pistool had haar broer tijdens de oorlogsjaren afgenomen van een Duitse soldaat, hoewel ik nooit precies heb geweten hoe en wanneer dat gebeurde. Mijn oma vertelde me dat het pistool in eerste instantie veilig was verborgen in de schuur, onder verschillende balen hooi. Vooralsnog leek er niets aan de hand. Totdat op een dag de Duitsers besluiten hooi in beslag te nemen. Mijn oma moest toekijken hoe ze balen voor balen uit de schuur haalden. Nog vijf balen te gaan, nog vier, nog drie, nog twee... Haar hart stond stil.
Ze stond daar, volledig verstijfd van angst, terwijl ze het drama al in haar hoofd zag afspelen. Het bezit van een wapen was namelijk verboden en wie betrapt werd, riskeerde de doodstraf. Iedereen had zijn of haar wapens al lang moeten inleveren. Wat als ze het pistool zouden vinden? Wat zou er dan met haar broer gebeuren?
Gelukkig, zoals het vaak gaat in verhalen van overleven, gebeurde er iets onverwachts. De Duitsers vonden het pistool niet, en de zenuwen van mijn oma kregen uiteindelijk wat rust. Maar het was een moment dat haar nooit meer losliet.
Wonder boven wonder stopten de Duitsers net op tijd met het leeghalen van de schuur. Ze lieten een paar balen hooi liggen, zonder te beseffen dat het pistool daar nog verborgen lag onder die laatste balen.
De broer van mijn oma realiseerde zich dat die plek misschien toch niet zo veilig was als hij had gedacht. Wat als de Duitsers terug zouden komen om opnieuw hooi op te eisen? Dat was immers een reële mogelijkheid. Hij besloot dat het tijd was voor een andere, veiliger verstopplaats. En natuurlijk vond hij die ook: onder een dakpan van de woning van zijn vader, Willem van Egmond. Die woonde vlakbij aan de Achterweg 11. Hij verstopte het pistool onder de vijfde rij dakpannen, vanaf de goot gezien. Een fantastische plek, dacht hij, daar zou niemand het ooit vinden.
Maar de tijd stond niet stil. Een tijdje later begonnen de Duitsers een telefoonlijn aan te leggen, waarvoor ze kabels moesten trekken. Mijn oma moest toekijken hoe ze de kabel over de Achterweg trokken naar de woning. Wat hen leek te passen, was om de kabel via de zijmuur van de woning omhoog te laten lopen. Bij de dakgoot aangekomen besloten de Duitsers één rij dakpannen weg te nemen, zodat ze de kabel daaronder konden leggen en deze verder door konden trekken naar de telefoon in de woning.
Mijn oma keek vol ongeloof toe. Elke dakpan die ze weghaalden, voelde als een dreiging. Zou het pistool nu ontdekt worden? Wat zou er dan gebeuren? Maar, wonder boven wonder, haalden de Duitsers alleen de onderste laag dakpannen weg. Het pistool lag verstopt onder de vijfde laag, vlak onder een raam, en zo bleef het onontdekt, voor de tweede keer.
Het leek wel of het lot het pistool en de familie van mijn oma goedgezind was. De spanning was echter ondraaglijk, want elk moment kon het anders aflopen. Maar voor nu hadden ze opnieuw geluk.
Voor mijn oma was echter de maat vol. Het zou, als het aan haar lag, niet tot een derde keer komen. Ze had genoeg van het gevaar en de constante spanning. Op een dag, wanneer er niemand in de buurt was, besloot ze het wapen definitief te verbergen. Ze pakte de ladder uit de schuur en plaatste deze tegen de dakgoot. Langzaam klom ze omhoog, haar hart klopte in haar keel. Eenmaal boven begon ze voorzichtig de dakpannen weg te nemen, zoekend naar het pistool dat al die tijd zo dicht bij gevaar had gelegen. Toen ze het wapen vond, stopte ze het snel onder haar jas, zette de dakpannen weer netjes terug en klom de ladder af.
Met het pistool veilig onder haar jas, liep ze naar de Achterweg en verder richting de boerderij op de Broekweg. Daar gooide ze het wapen in de sloot, weg van alles en iedereen. Zo dacht ze het gevaar voorgoed af te wenden.
Op de foto hieronder staat mijn oma aan de rand van de Broekweg/Achterweg. Een stukje van de sloot is zichtbaar, de plek waar ze het pistool uiteindelijk verdween. De boerderij stond net buiten het zicht van de foto, aan de linkerzijde. In de verte zijn de duinen te zien, een herinnering aan een tijd die voor mijn oma, en voor velen van haar generatie, altijd gekleurd zal blijven door de oorlog. Deze foto dateert waarschijnlijk van net voor de oorlog, een rustige tijd die snel in duisternis zou veranderen.
Mijn oma vertelde het aan niemand. Wat niet weet, wat niet deert, moet ze gedacht hebben. Het was haar manier om zichzelf te beschermen tegen de onvoorstelbare risico's van de situatie. Pas veel later, misschien zelfs na de oorlog, kwam haar broer erachter wat zij had gedaan. Natuurlijk was hij niet blij met haar daad, zoals mijn oma zelf vertelde. Het pistool was immers iets van de Duitsers, iets wat ze per ongeluk van hen hadden gekregen, en de ontdekking daarvan had fatale gevolgen kunnen hebben.
Ik vroeg mijn oma natuurlijk of het wapen ooit nog teruggevonden was. Ze vertelde me dat haar broer, na de oorlog, direct naar de sloot was gegaan om te proberen het pistool terug te vinden. Hij was vastbesloten om het te recupereren, maar ondanks zijn verwoede pogingen had hij het nooit teruggevonden. Waarschijnlijk was het diep in de modder gezonken, of misschien had iemand anders het uit de sloot gevist, wie zal het zeggen?
Ik wil echter geloven dat het wapen daar nog steeds ligt, verborgen in de modder van de sloot, als een stille getuige van de onrustige tijden die mijn oma en haar familie doormaakten.
